Twoje emocje wpływają na zespół – naucz się o nie dbać.

Czy czasami ogarnia cię „szewska pasja”? Może masz ochotę głośno krzyczeć? Emocje, szczególnie Twoje jako lidera, mają olbrzymi wpływ na Ciebie i Twoich ludzi. Dobrze, jeżeli umiesz z nimi współdziałać. Czy chciałbyś poćwiczyć jak działać wraz ze swoimi emocjami? Tak, świetnie! Zapraszam Cię do dalszej części artykułu.

Emocje w skrócie.

W artykule znajdziesz trochę teorii oraz praktyki. W wielkim skrócie zapraszam Cię do poznania listy emocji, opartych o koło emocji Plutchnika. Oczywiście znajdziesz pośród nich radość, spokój, ale również złość i smutek. W rezultacie zapoznasz się podstawami teorii, która stoi za podanym podziałem emocji.

Oczywiście w artykule znajdziesz opis niektórych emocji – tych podstawowych. Jednocześnie opisuję w zestawieniu objawy fizjologiczne pojawiające się z każda z wymienianych emocji oraz częste reakcje na nie:

• Ekstaza (radość).
• Podziw.
• Groza (strach).
• Zdumienie.
• Rozpacz/żal.
• Wstręt.
• Wściekłość.
• Czujność.

Na zakończenie będziesz mógł skorzystać z kilku metod wspomagających Twoje umiejętności rozpoznawania swoich emocji:

• Nazywanie swoich emocji pomoże ci w ich rozpoznawaniu,
• Komunikatu odzwierciedlający – praktykuj wyrażanie swoich emocji słowem

Oraz technik i metod pomagających w opanowywaniu swoich reakcji na pojawiające się emocje:

• Prowadź dziennik swoich emocji.
• Praktykuj relaksację.
• Ćwicz samoświadomość.
• Metoda STOPP.
• Zasada „wstrzymaj się z decyzją”.
• Użyj swojego ciała, aby zbudować chwilę dystansu.

Emocje – co to za zwierz?

Według definicji naukowych emocje to procesy psychiczne, które mają różne źródła powstania, ich przebieg i konsekwencje są złożone. Emocje są wynikiem nieuświadomionej lub świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele, lub interesy danej osoby.

Uff…. a tak bardziej po ludzku. Emocje odczuwamy, gdy coś, co się wydarzyło, uznajemy za zgodne lub niezgodne z tym, czego chcemy lub uważamy o danym zdarzeniu, lub też co sami myślimy w danej chwili. I mają one wpływ na to, jak się zachowamy w danej sytuacji. Bo powodują one tak zwane podsuwanie planów zachowań (psych. prompting).

Emocje odczuwane jak stan umysłu, mogą mieć towarzyszące sobie „objawy” w ciele lub Twoim zachowaniu. Przykładem jest odczuwanie zażenowania i często występujące wraz z nim rumieńce na twarzy.

Aby dopełnić „definicji” emocji, pamiętaj, proszę, że emocje odróżniamy od nastrojów czy uczuć, czasem ich trwania. Emocje zazwyczaj trwają kilka, kilkadziesiąt sekund. Natomiast nastroje czy też uczucia mogą trwać kilka godzin, czy nawet dni.

Czemu lider powinien znać emocje?

Przede wszystkim, jako liderowi, bardzo przyda ci się umiejętność rozpoznawania i nazywania swoich własnych emocji. Jest to niezbędne, abyś mógł mieć kontrolę nad zachowaniami i reakcjami, które mogą być wywołane przez emocje.

Bez wątpienia jako lider dobrze, abyś dostrzegał i nazywał emocje swoich ludzi. W zależności od potrzeb Twoich ludzi będziesz umieć wspomagać ich rozwój oraz reagować odpowiednio na zachowania swoich pracowników. Aby umieć robić to dobrze, zacznij jednak od siebie.

Oba przypadki rozpoznawanie emocji pomogą ci lepiej zarządzić zdarzeniami i sytuacjami. W szczególności wspomoże Cię w zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi czy konfliktowymi. Rozumienie emocji swoich podwładnych na pewno da ci szansę podejmowania lepszych decyzji w stosunku do nich.

Emocje podstawowe i ich kombinacje

Emocje podstawowe wymieniane w różny sposób przez kilku specjalistów w tej dziedzinie, są doświadczane i rozpoznawane we wszystkich kręgach ludzkich społeczności.

Według Paula Ekmana możemy rozróżnić takie emocje, jak: strach, złość, smutek, radość oraz wstręt. Podawał on również jako emocję podstawową zaskoczenie, ale później wycofał się z tego.

Natomiast Carroll Izard wymieniał jako podstawowe, następujące emocje: strach, złość, smutek, radość, wstręt, wstyd, poczucie winy, zaskoczenie, zainteresowanie i pogardę.

Inny badacz, Robert Plutchik, na podstawie swojej teorii ewolucyjnego rozwoju emocji, wymieniał osiem emocji podstawowych: ekstaza, podziw, przerażenie, zdumienie, rozpacz/żal, wstręt, wściekłość, czujność. Jego zdaniem emocje podstawowe i ich pochodne można zaprezentować w formie graficznej, jako koło emocji.

Koło emocji według Plutchnika pokazuje relacje pomiędzy emocjami podstawowymi a pochodnymi. I tak emocje umieszczone na tym samym kolorze, ale oddalające się od środka koła, obrazują intensywność emocji. Na przykład pogoda ducha jest pochodną radości, a ta bazuje na ekstazie.

Natomiast umiejscowienie na tym samym kole pokazuje stopień podobieństwa pomiędzy emocjami. Na przykład smutek jest bliższy zaskoczeniu niż strachowi.

Według Plutchnika emocje położone po przeciwstawnych stronach koła nie mogą być odczuwane jednocześnie i są emocjami przeciwnymi. Robert wskazał w swojej teorie, że pewne emocje mogą być odczuwane jednocześnie i wtedy można mówić o ich połączeniu i występowaniu nowej emocji. Taką mieszaniną jest np. miłość, złożona z radości i ufności.

Jak „czytać” swoje emocje?

Poniżej zebrałem wymieniane przez różne źródła objawy fizjologiczne i różne zachowania właściwe dla podstawowych emocji. Dzięki nim łatwiej rozpoznasz i nazwiesz swoje emocje. Pamiętaj, że możesz doświadczać w tym samym momencie kilku z nich nakładających się na siebie.

Emocja: Ekstaza (radość).

Emocja: Podziw.

Emocja: Groza (strach).

Emocja; Zdumienie.

Emocja: Rozpacz/żal.

Emocja: Wstręt.

Emocja: Wściekłość.

Emocja: Czujność.

Emocje – ćwiczenia w ich rozumieniu.

Nazywanie swoich emocji

Nazywanie własnych emocji to podstawa tego, aby nauczyć się nad nimi panować. Kiedy wiesz już, jakie emocje buzują w Tobie, możesz się im przyjrzeć. Niejako stanąć z boku i zastanowić jak na Ciebie wpływają.

Rozwijanie nazywania własnych emocji, będzie pomagać Ci w analizowaniu tego, co je wywołuje. I jednocześnie w odnajdywaniu tego, co ich działanie powoduje. Będziesz mógł zrozumieć, dlaczego wpadłeś w zły nastrój. Tudzież dlaczego akurat dzisiejszego dnia tryskach pozytywną energią.

Rozróżnienie emocji pozytywnych i negatywnych może przychodzić ci naturalnie. Sprawdź, czy jest ci trudniej odróżniać np. smutek, zmęczenie, a irytację lub zdenerwowanie. Staraj się nazywać swoje emocje jak najczęściej, aby coraz łatwiej je rozpoznawać i interpretować.

W ramach rozwijania umiejętności staraj się analizować wszystko to, co wywołuje u Ciebie emocje. Co szybko wprowadza cię w zły lub dobry nastrój oraz jak się zachowujesz, gdy pojawiają się konkretne emocje.

Ćwiczenie na teraz:

• Nazwij emocje, jakie odczuwasz w tej chwili.
• Jakie zachowania im towarzyszą?
• Jakie reakcje powodują?
• Co Twoim zdaniem wpłynęło na ich wywołanie?

Przeprowadzaj ćwiczenie we wsłuchiwaniu się w swoje emocje jak najczęściej.

Ćwiczenie komunikatu odzwierciedlającego

Ćwiczenie w wyrażaniu swoich emocji przed innymi, będzie dawało ci możliwość nie tylko ich poznania, ale również konfrontacji z Twoimi rozmówcami. Takie otwarte wyrażanie tego, co odczuwasz i dlaczego, pozwoli ci również na zacieśnianie relacji z innymi.

Komunikat odzwierciedlający emocje opiera się na dwóch podstawowych elementach:

• Określenia i nazwanie emocji.
• Wymienienie przyczyny / źródła emocji.

Przykład formułowania komunikatu:

Wydaje mi się, mam poczucie + nazwa emocji + nazwa przyczyny / źródła emocji.

Samo wypowiedzenie przez Ciebie nazwy emocji, nie jest całym komunikatem odzwierciedlającym. Ważne, abyś oprócz podawania nazwy emocji, którą odczuwasz, podawał również jej źródło. Dzięki temu Ty sam oraz osoby, z którymi rozmawiasz, będziecie mogli zanalizować Twoje emocje. W rezultacie będziesz mógł zdobywać coraz większa wiedze o sobie. Wiedza ta będzie pomagać ci w nauce panowania nad reakcjami na własne emocje.

Na koniec – techniki zarządzania reakcjami na emocje.

Na zakończenie dzielę się z Tobą kilkoma metodami i technikami pomagającymi w zarządzaniu Twoimi reakcjami na emocje. Pamiętaj, że nie możesz uniknąć odczuwania swoich emocji, są one wbudowane w Ciebie. Będzie je odczuwał niezależnie czy tego chcesz, czy nie.

Jednakże możesz zadziałać i nauczyć się spowalniać lub wręcz zmieniać swoje reakcje na odczuwane emocje. Pamiętaj, że pomiędzy Twoim działaniem w odpowiedzi na Twoje emocje, jesteś Ty sam. Im lepszy będziesz w rozpoznawaniu emocji, ich nazywaniu, tym łatwiej będzie ci kontrolować Twoje reakcje.

#1 metoda.

Pierwszą metodą, którą ci proponuję to długofalowe prowadzenie dziennika emocji. Opisywałem tę technikę w artykule https://kuznialeaderow.pl/dziennik-lidera-ktory-musisz-miec/.

#2 metoda.

Drugą techniką, którą dobrze, abyś poznał i praktykował, jest relaksacja. Jej szczegóły znajdziesz tutaj https://kuznialeaderow.pl/4-techniki-lidera-ktore-rozwina-twoje-skrzydla-jako-przywodcy/.

#3 metoda.

Trzecia technika polegająca na zwiększaniu Twojej samoświadomości wspomoże Cię również w opanowywaniu swoich emocji. Zajrzyj do wspominanego już artykułu https://kuznialeaderow.pl/4-techniki-lidera-ktore-rozwina-twoje-skrzydla-jako-przywodcy/.

#4 metoda.

Czwartą technikę, którą chcę ci zaproponować, można nazwać od pierwszych liter jako STOPP:

• Stop – zatrzymaj się i weź głęboki oddech.
• Obserwuj siebie samego. Na co zareagowałeś? Co myślisz i czujesz? Jakie emocjo się w Tobie obudziły? Co chciałbyś zrobić, powiedzieć?
• Perspektywa – spróbuj spojrzeć z dystansu na swoje emocje. Zastanów się, czy to, co wywołało emocje to fakt czy Twoje przekonanie? Może odnajdujesz inne spojrzenie na tę sytuację ? Czy to, co czujesz tu i teraz będzie ważne za kilka miesięcy ?
• Praktykuj to, co działa – wykonaj to, co jest dla Ciebie lub dla innych dobre. Zastanów się, czy to, co planujesz zrobić, jest najlepsze z perspektywy długoterminowej i krótkoterminowej.

#5 metoda.

Piątą techniką, a właściwie zasadą jest powstrzymanie się od podejmowania decyzji w momencie, gdy odczuwasz silne emocje. Postaraj się zastosować dowolną inną technikę, aby powstrzymać się od działania / decydowania, chociaż do momentu, w którym wpływ Twoich emocji osłabnie.

#6 metoda.

Szósta metoda to wykorzystanie własnego ciała do odwrócenia działania emocji na Ciebie. Skorzystaj z tych kroków:

• Zrób przerwę na oddech, a może nawet medytacje lub relaksację.
• Przede wszystkim zmień posturę ciała, rozluźnij mięśnie, w szczególności twarzy.
• Spróbuj pół usmiechu – wypogodź się i lekko unieś kąciki ust, dodaj do tego gest otwartych dłoni skierowanych od siebie.
• Zacznij oddychać przez przeponę i jednocześnie myśl „spokój” – może nawet wypowiedz to słowo.